Sudski procesi protiv ključnih lidera, vanredni predsjednički izbori i šira kriza u Bosni i Hercegovini (BiH) paralizovali su reformske procese i ostavili dubok trag na ekonomsku i energetsku stabilnost. U ovom gustom „smogu“ nesigurnosti često zaboravljamo da su decenijama ranije donesene strateške odluke oblikovale energetski pejzaž RS, stvarajući oslonac na koji se danas oslanjaju industrija, grijanje i ekonomija.

Istorijski, BiH i RS su se snažno oslanjali na ruski gas. Gasovodna infrastruktura omogućavala je stabilan transport prirodnog gasa iz Ruske Federacije, što je decenijama obezbjeđivalo energetski tok. Ovaj pristup ima duboke istorijske korijene i u svoje vrijeme bio je možda i jedino strateško rješenje. Međutim, globalni događaji, kao što su sukobi u Ukrajini, sankcije Rusiji i oštećenja ključnih gasovoda, unijeli su nesigurnost i dodatno istakli ranjivost zavisnosti od jednog izvora gasa.

U RS su, u isto vrijeme, postojale i druge strateške ideje: širenje gasne mreže unutar entiteta, izgradnja gasnih elektrana i diversifikacija energenata. Politički diskreditovane tokom godina, ove inicijative danas lebde samo kao sjenke kroz smog kolektivnog pamćenja – ideje koje bi mogle osigurati stabilniju i otporniju energetsku budućnost, a sada su skoro nevidljive usred političke i ekonomske turbulencije. 

Globalna i regionalna geopolitička kretanja dodatno komplikuju situaciju. Trenutni energetski tokovi RS zavise od jedne interkonekcije sa Rusijom, dok globalne cijene i nestabilnost direktno utiču na industriju i ukupni BDP. Ideja o gasnoj mreži koja je nekada dovodila gas iz Zapadnog Sibira kroz zemlje članice Varšavskog pakta do EU sada se gotovo topi u rukama – projekti koji su decenijama garantovali stabilan protok gasa postaju politički i ekonomski nesigurni, dok ruski tokovi bivaju narušeni geopolitičkim pritiscima i konfliktima. Sa druge strane, EU ima jasniju viziju energetske sigurnosti: dio gasa dolazi iz Norveške, dio iz Velike Britanije, ulaganja su značajna u LNG terminale, a dio snabdijevanja stiže iz Alžira.

Predstojeće investicije u nuklearne elektrane dodatno jačaju ovu energetsku stabilnost i omogućavaju kombinaciju diversifikovanih izvora energije, koja EU čini otpornijom na globalne šokove. A BiH? Zavisnost od jedne interkonekcije sa Rusijom, ograničeni kapaciteti gasne infrastrukture i političke nesuglasice unutar države ostavljaju zemlju u znatno nepovoljnijem položaju. Projekti poput Južne interkonekcije mogu dopuniti sistem, ali bez strateškog planiranja, diverzifikacije i regionalne saradnje, BiH ostaje ranjiva na volatilnost cijena i prekide snabdijevanja, dok vizija dugoročne energetske sigurnosti i dalje lebdi kao sjenka kroz smog nesigurnosti.