Laksativi se koriste kod problema sa zatvorom i otežanim pražnjenjem crijeva. Mogu biti u obliku tableta, kapsula, sirupa, kapi, čepića, klistira, ali i prirodnih izvora, odnosno hrane bogate vlaknima. Iako olakšavaju probavu treba ih koristiti oprezno, jer zloupotreba može dovesti do ozbiljnih komplikacija, piše Eklinika.

Vrste laksativa

1. Stimulativni laksativi

Djeluju tako što nadražuju sluznicu creva i pokreću stolicu. Donose brzo olakšanje, ali se ne preporučuju za dugotrajnu upotrebu.

2. Sredstva za regulaciju stolice u crijevima

Povećavaju zapreminu stolice i sadržaj vode u crijevima. Potrebno im je od 12 do 72 sata da „prorade“. Primeri su psilijum, metilceluloza, ali i vlaknasta hrana (voće, povrće, integralne žitarice).

3. Omekšivači stolice

Dozvoljavaju prodor vode i masti u stolicu, čineći je mekšom i lakšom za kretanje kroz crijeva. Djeluju u roku od 12–72 sata.

4. Laksativi koji čine da stolica lakše klizi kroz crijeva

Stolicu čine „klizavijom“ i pomažu njen brži prolazak kroz crijeva. Najpoznatiji primjer je mineralno ulje, a dejstvo se očekuje u roku od 6–8 sati.

5. Osmotski i hiperosmolarni laksativi

Omekšavaju stolicu na bazi različitih tečnosti. Deluju u periodu od 30 minuta do 6 sati, u zavisnosti od preparata (mlijeko magnezijuma, laktuloza…).

Prirodni laksativi: Izvori iz hrane

Uravnotežena ishrana bogata vlaknima često je najbolje i najzdravije rješenje kod zatvora. Evo najboljih prirodnih izvora koji djeluju kao laksativi, pomažu kod zatvora i poboljšanja probave.

• Jabuke (pektini ubrzavaju rad crijeva i hrane korisne bakterije)


• Čia sjeme (stvara gelastu masu u crijevima i omekšava stolicu)


• Mahunarke (pasulj, sočivo, leblebije – stimulišu proizvodnju masnih kiselina korisnih za probavu)


• Bobičasto voće (puno vlakana i antioksidanasa, olakšava pražnjenje)


• Zeleno lisnato povrće (kelj, spanać – bogato magnezijumom i vlaknima)


• Maslinovo ulje (djeluje kao laksativ za bolje „podmazivanje“ crijeva)


• Suve šljive (najpoznatiji prirodni laksativ, bogate sorbitolom i vlaknima)


• Laneno sjeme (sadrži rastvorljiva vlakna koja zadržavaju vodu i olakšavaju stolicu)


• Kefir i jogurt (probiotici podstiču zdravu crijevnu floru i regulišu stolicu).

Opasnosti prekomjerne upotrebe laksativa

Najvažnije upozorenje upućeno onima koji često koriste laksative je da pretjerana ili dugotrajna upotreba ovih preparata može imati ozbiljne posljedice po zdravlje. Najozbiljnije su: teška dehidracija, neravnoteža elektrolita i minerala, slabljenje mišića creva i zavisnost, hronični zatvor, oštećenje bubrega i drugih unutrašnjih organa, kao i povećan rizik od raka debelog crijeva.

Zbog toga laksativi smiju da se koriste samo povremeno i u preporučenim dozama, a kod hroničnih problema isključivo uz savjet lekara.

Psihološke posljedice zloupotrebe laksativa

Pored fizičkih posljedica, zloupotreba laksativa često ima i psihološku pozadinu. Neki ljudi ih koriste kako bi brže smršali, što može dovesti do poremećaja u ishrani poput anoreksije ili bulimije. To stvara začarani krug u kome osoba misli da se rješava viška kilograma dok u stvari gubi samo vodu i hranljive materije, uz istovremeno razvijanje psihološke i fizičke zavisnosti od laksativa.