Tokom vremena, neki od njih su zapusteli, neki su porušeni pa zaboravljeni, ali najveći broj živi i danas i svojom blagošću i duhovnom snagom privlači vjernike iz čitavog hrišćanskog svijeta.

Među onima koje nije zaobišla zla kob, ali koji su se poput feniksa uzdigli iz pepela i ponovo zasijali vječnim sjajem, svojom ljepotom, ali i istorijskim značajem, naročito se izdvaja Bešenovo – jedan manje poznati fruškogorski manastir koji je, možda, zadužbina jednog Nemanjića!

Zadužbina Nemanjića u srcu Fruške gore

Iako prvi istorijski zapisi o Bešenovu potiču iz 16. vijeka on je verovatno znatno stariji. Za razliku od većine manastira na Fruškoj gori čija se gradnja vezuje za Svetu lozu Brankovića i kraj XV veka, predanje kaže da je Bešenovo podigao kralj Dragutin još krajem 13. vijeka što ga čini jednom od najstarijih svetinja Fruške gore i jednim od tek tri manastira na ovoj planini čije osnivanje se vezuje za dinastiju Nemanjić.

Vjeruje se da je Bešenovo, Veliku i Malu Remetu, Dragutin podigao dok je vladao ovih krajevima kao tzv. „sremski kralj“ od 1282. do 1316. godine. Kao dokaz da je Bešenovo podigao baš ovaj Nemanjić navodi se krst iz 1297. na kome je bila ugravirana slika i ime ovog manastira, ali i činjenica da je on posvećen Svetim arhanđelima Mihailu i Gavrilu koji su bili zaštitnici ove srednjovijekovne srpske dinastije.

Tragovi drevne prošlosti

Posljednja obnova Bešenova otkrila je tragove života drevnih naroda na ovim prostorima. Naime, uz temelje manastirske crkve pronađeni su rimski grobovi s kraja 1. veka. Arheologe je ovo navelo na zaključak da je mjesto bilo svijeto i u doba najranijeg hrišćanstva i da je možda baš iz tog razloga i kralj Dragutin ovde podigao manastir.

Grobnice su danas konzervirane i nalaze se pod staklom na djelu poda manastira, tako da ih svaki posjetilac može vidjeti.

Grobnica zaboravljenog plemića

Obnova Bešenova otkrila je i grob jedne značajne, a poprilično zaboravljene ličnosti iz istorije Vojvodine – kneza Aleksandra Raškovića, rođaka srpskog patrijarha Arsenija IV Jovanovića Šakabente.

Raškovići su bili stara i ugledna srpska porodica. Poticali su iz Starog Vlaha i u prošlosti su imali više grana. Aleksandar Rašković je, zajedno sa ocem, sklanjajući se od Turaka protiv kojih su podigli bunu, prešao u Vojvodinu 1737. godine. Nakon toga se borio u redovima vojske habzburške monarhije i, kao pukovnik, predvodio dio odreda neustrašivih graničara koji su, sredinom 18. vijeka, ratovali protiv Turaka i izvojevali velike i važne pobjede.

Kako nisu zaboravili ni svoje duhovno nasleđe i tradiciju, Raškovići su bili veliki priložnici crkava i manastira. Bešenovo je bilo jedno od njih, pa je Aleksandar Rašković, nakon smrti 1773. godine u njemu i dobio svoje večno počivalište.

Manastir iznikao iz pepela

Najveći broj crkava i manastira na Fruškoj gori je tokom Drugog svjetskog rata mnogo stradalo, ali je sudbina Bešenova bila naročito surova. Manastir je prvo opljačkan, spaljen i opustošen, a zatim, u maju 1944. bombardovan i potpuno sravnjen sa zemljom. Ono malo toga što je preživjelo i što je pronađeno na zgarištu, poput delova ikonostasa i bogoslužbenih predmeta, nakon rata je prebačeno u Muzej crkvene umjetnosti u Sremskoj Mitrovici.

Vrijeme je prolazilo… tokom decenija, riječ je bila više o zapuštenom lokalitetu zaraslom u korov na kome su se temelji manastira tek nazirali, nego mjestu na kome se nekada nalazila jedna značajna svetinja. Nije bilo nikakvog obilježja, a čak je i šut prvi put raščišćen tek 2004. godine.

Ali, baš kao što vode uvek nađe put, tako se i Bešenovo ponovo uzdiglo! Prvo je 2008. podignuta mala daščana kapela, a počev od 2013. obnova manastira je u punom jeku – na temeljima stare crkve podignut je novi hram, izgrađeni su konaci, pomoćne zgrade, radionice, zvonik… Paralelno sa tim, malo bratstvo svakodnevno se stara i o duhovnom životu ove svetinje.

I tako, Bešenovo danas ponovo živi, piše Istorijski Zabavnik.

BONUS VIDEO: