Hram Preobraženja Gospodnjeg u Trebinju, smješten u parku Jovana Dučića predstavlja monumentalnu građevinu, arhitektonsku mješavinu više stilova gdje dominira romanski, odnosno gotski nad vitzantijskim.

Njegova gradnja započeta je 1888. i trajala je do 1908. godine. Uporedo sa gradnjom crkve, građena je i zgrada škole, koja je danas preuređena u eparhijski dom.

Hram je kroz svoje postojanje doživio velike časti, a jedan od najznačajnijih događaja je prolazak litije sa moštima Svetog Vasilija Ostroškog 1996. godine, čija se mitra (kapa) i danas čuva u Trebinjskom hramu.

Hram krasi i prelijepo uređeno dvorište sa spomenikom podignutim u čast upokojenog patrijarha srpskog Pavla.

Ikonostas u crkvi radio je poznati crnogorski umjetnik Marko Gregović, a u tome mu je pomagao Atanasije Popović, Trebinjac, kasniji akademski slikar. Na zidovima hrama naslikani su i pjesnici Desanka Maksimović, Jovan Dučić, Aleksa Šantić i Petar II Petrović Njegoš, naučnici Nikola Tesla, Milutin Milanković i Mihajlo Pupin, vojskovođe Miloš Obilić, Luka Vukalović, Bogdan Zimonjić, vojvode Živojin Mišić i Stepa Stepanović, Gavrilo Princip...

U eparhijskom domu postoje biblioteka, čitaonica, ikonopisačka radionica i narodna kuhinja, a pri hramu djeluju i dva hora.

Inače u Trebinju se svake godine održavaju "Dani Svetog Vasilija Tvrdoškog i Ostroškog", uz mnoštvo duhovnih i kulturno-umjetničkih sadržaja, a cilj ove manifestacije je slojevito obilježavanje velikog praznika ali i prepoznavanje, obnavljanje i duboko utemeljenje svih plemenitih bogočovječanskih vrijednosti ličnosti Svetog Vasilija u našem narodnom biću.

Poštovan svetac

Rođen je kao Stojan Jovanović u selu Mrkonjići, nadomak Trebinja u Hercegovini od majke Ane-Anastasije i oca Petra Jovanovića. U strahu od danka u krvi, roditelji su Stojana već u dvanaestoj godini poslali u manastir Zavalu, gdje je njegov stric Serafim bio iguman.

Poslije nekoliko godina, Stojan prelazi u trebinjski manastir Tvrdoš, gdje prima monaški postrig i sveštenički čin, postavši paroh popovopoljski.

Pogoršanje prilika u manastiru usljed tuđinskih pritisaka, kao i želja za dubljim podvigom odvode ga kao arhimandrita u Pećku Patrijaršiju, te dalje na Svetu Goru, a zatim u Vlašku i Rusiju.

Godine 1638. arhimandrit Vasilije je hirotonisan u Peći za mitropolita Zahumskog. Njegov život bio je u stalnoj opasnosti od Turaka i unijata. Bio je svrgavan sa mitropolitskog prestola u Trebinju od strane lažnog episkopa unijate Savatija.

Izlagan je raznim bahatostima plemenskih knezova i vođa. Kada su Turci razorili Tvrdoš, Vasilije se preselio u manastir Ostrog gdje je nastavio svoj strogi podvižnički život.

Upokojio se 1671. godine. Njegove mošti čuvaju se u manastiru Ostrog u  Danilovgradu. U njihovu moć iscjeljenja i utjehe vjeruju podjednako i hrišćani kao i ostale vjeroispovjesti. Sveti Vasilije Tvrdoški i Ostroški praznuje se 12. maja po gregorijanskom kalendaru (29. aprila, po julijanskom).

BONUS VIDEO: