Princeza Jelena Karađorđević rođena je 4. novembra 1884. godine na Cetinju, kao starija kćerka kralja Petra I i crnogorske princeze Ljubice. Majku i brata izgubila je u ranoj mladosti, a brigu o njoj preuzele su baka, kneginja Milena, i tetke Anastasija i Milica. Školovala se u prestižnom Smoljnom institutu u Petrogradu – tada jednom od najuglednijih ženskih zavoda u Evropi.

U septembru 1911. godine udala se u Sankt Peterburgu za ruskog kneza Ivana Konstantinoviča Romanova. Iako je brak u početku mogao izgledati kao politički savez, prerastao je u iskrenu i duboku ljubav.

Jelena je ostala snažno povezana sa Srbijom – tokom Balkanskih ratova radila je u sanitetskom odredu, pomažući ranjenicima i učvršćujući veze između dvije zemlje.

Majčinstvo i humanitarni rad

U braku su dobili sina Vsevoloda (1914) i kćerku Jekatarinu (1915). Jelena se posvetila porodici, ali i humanitarnom radu. U dvorcu je otvorila skladište medicinske opreme i pružala pomoć izbjeglicama i ranjenicima, dok je rat bjesnio Evropom.

Revolucija i tragedija

Februar i Oktobar 1917. godine promijenili su joj život iz korijena. Carska porodica našla se na udaru boljševičke revolucije. Supruga su joj najprije protjerali u Kirov, zatim u Jekaterinburg, a 18. jula 1918. godine ubijen je u rudarskom oknu u Alapajevsku, nakon brutalnog prebijanja i bacanja u jamu.

Neposredno prije smrti, Ivan je zamolio Jelenu da ode djeci. Ona je krenula, nesvjesna da ga više nikada neće vidjeti. Ubrzo su je uhapsili boljševici – bila je zatočena u Jekaterinburgu, Permu, Moskvi, pa čak i u Kremlju. U jednom trenutku doveli su joj navodnu Anastasiju, tražeći od nje potvrdu identiteta.

Spas i egzil

Uz pomoć srpske, norveške i švedske diplomatije, Jelena je početkom 1919. godine uspjela da napusti Sovjetski Savez. Djeca su prebačena u Švedsku, a ona im se tamo pridružila. Potom je živjela u Parizu, Beogradu, Londonu i Nici. Njena djeca su školovana na Oksfordu, ali ruski jezik nikada nisu govorila – Jelena je željela da im ublaži bolnu vezu s domovinom.

Nije se ponovo udavala. Ljubav prema Ivanu ostala je zauvijek njen jedini dom.

Princeza Jelena preminula je 16. oktobra 1962. godine u Nici. Njeni posmrtni ostaci kasnije su preneseni i sahranjeni u kripti porodice Karađorđević u Topoli.

Njena životna priča – od svjetlosti ruskog dvora do tame revolucije, izgnanstva i tihe samoće – ostala je svjedočanstvo o hrabrosti, dostojanstvu i ljubavi koja nadživljava epohe.

(Ona.rs)