Car Dušan "Silni" bio je sve ono što je srpska vlastela čekala vijekovima – sposoban, hrabar i odlučan. Dao im je priliku da osvajaju, šire se i donose ratni plijen.

Zato i ne čudi što je najveći broj srpskog plemstva, nezadovoljan popustljivom politikom prema Bugarskoj i Vizantiji, u sukobu Dušana i njegovog oca, tadašnjeg kralja Stefana Dečanskog, stao na stranu mladog kraljevića, piše Istorijski zabavnik.

Pod Dušanovom vlašću, srpski uticaj je proširen do obala Egejskog mora i Svete Gore. Za vrijeme najvećeg teritorijalnog osvajanja, srpska država se prostirala na teritorijama današnje Crne Gore, Makedonije, Bugarske, Grčke, Albanije, dijelovima Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Srbije. Ili, ukupno više od 250.000 kilometara kvadratnih prostora na kome su živjeli Srbi, Bugari, Grci…

Kada se na Vaskrs, 16. aprila 1346. godine u Skoplju proglasio za cara, titula Dušana Nemanjića je glasila: "Stefan u Hristu Bogu blagoverni car svima Srbima i Grcima, i stranama bugarskim, i cijelome Zapadu, Pomorju, Frugiji i Arbanasima”.

Ova velika država se prostirala od Dunava na sjeveru do Korintskog zaliva na jugu. Granica na zapadu bilo je Jadransko, a na istoku Egejsko more.

Nastojeći da se u svemu ponaša kao vizantijski carevi koji su bili uzor cijelom hrišćanstvu, Stefan Dušan je razvio i široku zakonodavnu djelatnost. Dušanov zakonik donijet 1349. i dopunjen 1354. godine vrhunac je ovih nastojanja. Zakon je usvojen sa ciljem da se država uredi propisima koji bi važili za cijelo carstvo i podjednako za sve podanike.

Smrt neriješena misterija

Integraciju ovih teritorija u jedinstvenu državu spriječila je iznenadna smrt Dušana Nemanjića, na današnji dan 1355. godine, kada je caru bilo tek oko 45 godina.

Srpski car Dušan Nemanjić sahranjen je u manastiru Svetih Arhanđela kod Prizrena koji je u vreme turskih osvajanja srušen do temelja. Kada su 1927. godine vršena arheološka iskopavanja na lokalitetu manastira, u jugozapadnom dijelu crkve nađen je mermerni grob za koji je ustanovljeno da je carev. U grobu su pronađene ispreturane kosti koje su kasnije prenesene u crkvu Svetog Marka u Beogradu gdje i danas počivaju.

Činjenica da je car Stefan Dušan umro još uvek mlad i u punoj snazi, kada se spremao na pohod za osvajanje Carigrada, i danas ostavlja mjesta teorijama zavjera – od onih krajnje egzotičnih, kao što je priča ona o prokletstvu Stefana Dečanskog, do mnogo prozaičnijih, kao što je priča o trovanju.

Neodostatak očeve odlučnosti i srčanosti

Poslije smrti cara Dušana, njegovo veliko carstvo počelo je da se rastače. Car Uroš, nije posjedovao očevu odlučnost i srčanost, pa nije uspeo da sačuva državu. U narodu je ostao upamćen kao Uroš Nejaki.

Dug niz srpskih vladara iz dinastije Nemanjić sa njim se prekinuo, a to je bio i kraj srpskog carstva.

(Istorijski zabavnik)