Upravo ova činjenica doprinijela je tome da se neki od njih, čak i danas, nalaze u udaljenim i pomalo nepristupačnim krajevima.

Ova izolovanost neke je, poput Petkovice, spasla razaranja u minulim vremenima. Druge je, poput Savinca, pretvorila u gotovo mitske lokacije o kojima postoji malo zapisa i više legendi nego istorijskih činjenica.

Negdje između ove dvije krajnosti, nalazi se manastir Đipša, koga narod još zove i – Divša.

Zadužbina Brankovića

Manastir Đipša nalazi se na jugozapadnom obronku Fruške gore u lijepoj, pitomoj dolini obrasloj šumom, između sela Vizić i Divoš. Kao sveto mjesto pominje se još u srednjem vijeku, a predanje kaže da ga je, nekada između 1496. и 1502. godine, sagradio despot Jovan Branković, sin Svetog Stefana Slepog i Prepodobne mati Angeline.

O Đipši tokom prohujalih stoleća nema mnogo zapisa. U turskim dokumentima se pominje počev od 1545. pod imenom manastir Svetog Nikole u selu Lipovici, dok se početkom 18. vijeka mjesto navodi kao metoh manastira Kuveždin. U tom statusu, sa malim prekidima, Đipša je ostala tokom najvećeg dijela svoje istorije.

Pustinjak Matej

Koliko je poznato, Đipša nikada nije čuvala mošti nekog svetitelja. Ipak, za nju se vezuje ime jednog „svetog čovjeka“. Naime, sredinom 18. vijeka, u jednoj podzemnoj pećini nedaleko od manastira, živio je pustinjak Matej.

O ovom misterioznom asketi nema puno pomena. Predanje kaže da je bio veoma obrazovan, ali da je riješio da odbaci spoljni svijet i život posveti molitvi i duhovnom uzdizanju. Po priči, bio je toliko skroman da ljudima nikada nije htio da otkrije svoje porijeklo, niti prezime, pa ono zbog toga danas i nije zapamćeno. Ipak, zna se da je uživao veliko povjerenje i poštovanje među narodom, koji je i iz daleka dolazio da ga vidi i sluša. Upravo on je oko manastira posadio voćnjak, a njegovom zaslugom Đipša je dobila i spratni konak.

Ovaj duhovnik umro je 1765. godine, a njegov grob i danas se nalazi u priprati hrama.

Najteži dani

Đipša je opustela tokom Prvog svetskog rata. Obnovljena je tek 1922. godine kada je i proglašena za ženski manastir.

Poput većine crkava „srpske Svete gore“, svoje najteže dane manastir je proživio tokom Drugog svjetskog rata. Đipša je tada ispražnjena i opljačkana, a zatim i zapaljena i minirana.

Od „skrivenog bisera“ Fruške gore, nakon 1945. nije ostalo gotovo ništa. Lijepi, visoki zvonik bio je u toliko lošem stanju da je morao biti srušen 1952. Vekovni poj molitvi je, tokom narednih decenija, sasvim utihnuo. Đipša je ostala u pustim ruševinama.

Ponovno „rođenje“

Obnova ove drevne bogomolje traje više od četiri decenije. Prve monahinje vratile su se u Đipšu na Božić 1978. i od tada manastir ponovo živi.

Najveći radovi pokrenuti su u prvim godinama 21. veka i to zahvaljujući nadležnim ustanovama, ali i ktitorima iz cijelog svijeta. Ponovo je podignut srušeni zvonik. Crkva je dobila novi krov, stolariju i ikonostas. Popravljena je fasada, a 2009. urađen je i kompletan živopis.

Đipša je danas ženski manastir. Kao i nekada, manastirska crkva je posvećena Svetom Nikoli, a odmah pored nje nalazi se i lijep i prostran konak. Čitav kompleks proglašen je za nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.

BONUS VIDEO