Kina planira da iskopa kanal kroz Balkan, kojim bi Egejsko more, preko rijeka Morave i Vardara, povezala sa Dunavom i tako skratila udaljenost za transport kineske robe za skoro 1.000 kilometara.

Ipak, projekat se suočava sa više izazova, a ključni je potreba za saradnjom Srbije, takozvanog Kosova, Sjeverne Makedonije i Grčke. Takođe, Turska se protivi ovoj ideji, jer bi završetkom kanala većina brodova prestala da koristi turske moreuze.

Kina je prije nekoliko godina predložila veliki projekat, kao dio inicijative „Pojas i put“ vrijedne oko 3 biliona dolara. Plan je da se izgradi sistem kanala koji bi povezao Egejsko more (preko grčke luke Solun) sa Dunavom, prateći tok rijeka Vardar/Aksios i Morava.

Time bi se formirao ključni evropski plovni put koji bi skratio rute iz Azije tako što bi zaobišao turske moreuze. Međutim, to bi zahtijevalo obimne inženjerske radove i ogromno finansiranje (oko 17 milijardi dolara), uz studije izvodljivosti koje su u toku i pregovore sa Srbijom, Kosovom, Sjevernom Makedonijom i Grčkom.

Ključni detalji predloženog kanala

Ruta: Kanal bi povezao rijeku Dunav sa Mediteranom, odnosno Egejskim morem kod Soluna, koristeći rijeke Moravu u Srbiji i Vardar/Aksios u Sjevernoj Makedoniji i Grčkoj.

Prednosti: Skraćuje vrijeme i troškove transporta, nudi alternativu Bosforu, unapređuje balkanske tranzitne ekonomije i Kini daje strateški pristup evropskoj trgovini.

Inženjering: Zahtijeva velika iskopavanja, jaružanje, proširenje riječnih korita i gradnju novih dijelova kanala, uključujući vezu preko oblasti poput Preševske doline.

Status: Studije izvodljivosti kompanije China Gezhouba Group potvrđuju održivost projekta, dok razgovori Kine s balkanskim zemljama i dalje traju.

Izazovi i pitanja koja se otvaraju

Troškovi i obim: Ogroman poduhvat koji iziskuje vrlo velika ulaganja.
Geopolitički uticaj: Projekat bi mogao da promijeni regionalne odnose snaga, oslabi uticaj Turske i poveća prisustvo Kine na Balkanu.
Ekologija: Preoblikovanje riječnih ekosistema i mogućnost preseljenja lokalnih zajednica.
Evropske integracije: Države kroz koje prolazi kanal morale bi da balansiraju između EU i kineskih interesa.

Ideja stara dva vijeka

Zamisao o povezivanju Mediterana sa Dunavom potiče još iz 1840-ih. Godine 1907. Sjedinjene Američke Države formirale su inženjersku komisiju koja je istraživala mogućnost realizacije ovog plana, ali ratovi i geopolitičke krize odložili su ga na neodređeno.

Danas ulaz iz Mediterana u Crno more kontroliše Turska, pa bi svaki sličan projekat morao da prođe kroz odobrenje Ankare. Zato se Solun vidi kao idealna ulazna tačka za vezu sa Dunavom, što bi ujedno povećalo značaj Grčke kao ključnog logističkog čvorišta.

Takav projekat bi, neizbježno, smanjio uticaj Turske u Mediteranu, dok bi Grčka dobila značajnu ekonomsku i geopolitičku prednost, prenosi Nova.