RIJEKA LJUDI PRATILA MOŠTI SV. VLADIKE NIKOLAJA Evo kada se iznose posmrtni ostaci svetaca i zašto

Mošti poput relikvija

U pravoslavlju mošti svetitelja imaju poseban značaj i često im se pripisuju čudotovorne ili iscjeliteljske moći.

Džon Bins, sveštenik Anglikanske crkve, dio studija je proveo u Srbiji tokom sedamdesetih godina i kasnije više puta dolazio i služio u srpskim manastirima Ovčarsko-kablarske klisure, kao i Žiči, Studenici, Peći, i Visokim Dečanima, gdje se susretao sa moštima svetaca.

– Često sam bogoslužio u crkvi u Studenici kod groba Svetog Simeona Mirotočivog čiji tjelesni ostaci odišu slatkim mirisom –  kaže Bins, gostujući predavač na Institutu za pravoslavno hrišćanstvo Kembridž univerziteta.

Veliki župan Stefan Nemanja, vladar srpske srednjovijekovne države Raške, rodonačelnik je dinastije Nemanjića i jedan od najznačajnijih vladara u istoriji srpskog naroda.

Imao je ključnu ulogu u utemeljenju Srpske pravoslavne crkve, zajedno sa sinom Savom Nemanjićem.

Kada se zamonašio, dobio je ime Simeon, a manastir Studenica je njegova zadužbina u kom se čuvaju njegove mošti.

Kako Džon Bins dodaje u pisanom odgovoru za BBC na srpskom, na primjeru slavljenja Vidovdana, tužnog dana i poraza srpske vojske koji obilježavaju i crkva i država, primijetio je osobenost srpskog crkvenog života.

SPASOVDANSKA LITIJA U BEOGRADU Hiljade vjernika krenulo do Svetosavskog sabornog hrama, na čelu mošti Svetog vladike Nikolaja Velimirovića (FOTO/VIDEO)

– Dok su druge nacionalne crkve dijelile nacionalne težnje i nadanja, mene je zapanjila osobenost srpskog crkvenog života u kome je stradanje crkve i naroda dovelo do nove nade i novog života.

– Crkveni svetitelji i dalje su prisutni u životu vernika, a njihovi grobovi i mošti su u središtu crkvenog života – napominje Bins.

Vjeruje se da posmrtni ostaci velikih svetaca ne trule, a da iz nekih izvire mirisna tečnost.

– Riječ mošti dolazi iz staroslovenskog i govori o nekim moćima.

– Veruje se da komunikacija sa moštima može da proizvede poželjno dejstvo – navodi Jovanović, naučni savetnik Balkanološkog instituta SANU.

Mošti se iznose iz crkava i manastira samo za posebne praznike ili u kriznim vremenima.

Na primjer, tokom Velikih seoba u 17. i 18. vijeku, Srbi su sa sobom nosili i mošti svetaca, podseća Jovanović.

Iako se često politizuje, u suštini rituala je potreba zajednice da se poveže međusobno, objašnjava.

– Kako će to politika da koristi i zloupotrebljava je drugo pitanje.

– Nama kao podeljenom društvu danas fali neko uporište integriteta litija, svetitelj, mada mnogi ne vjeruju – dodaje on.

Spasovdanska litija

Pošto su početkom maja Srbiju zadesile dvije nezapamćene tragedije u kojima je ubijeno 18 ljudi, mahom djece i mladih, Srpska pravoslavna crkva odlučila je da na čelu tradicionalne povorke vjernika bude kovčeg sa posmrtnim ostacima vladike Nikolaja Velimirovića kom je SPC dodijelila status sveca.

SPASOVDANSKA LITIJA U BEOGRADU Hiljade vjernika krenulo do Svetosavskog sabornog hrama, na čelu mošti Svetog vladike Nikolaja Velimirovića (FOTO/VIDEO)

Mošti Velimirovića, koji je preminuo prije blizu 70 godina, čuvaju se u manastiru Lelić kod Valjeva, na 100 kilometara od Beograda, a sada će „izuzetno, radi utjehe vjernog naroda u ovim teškim danima i radi duhovnog okrepljenja“ biti pronijete kroz centralne beogradske ulice.

– Uvek kada je zajednica u krizi, pozivaju se i mošti svetaca da bi se ostvarilo integrisanje živih i mrtvih, a poznato je da je 1990-ih to bilo učestalije.

– Sada je prilika da se jedan srpski svetac i u ovom trenutku nađe na čelu litije, budući da živimo u neprekidnom kriznom stanju. Iz takvog rituala nastoji se da se dobije neka podrška i pomoć – kaže antropolog Bojan Jovanović za BBC na srpskom.

Tokom kriza 1980-ih i 1990-ih, u vreme jačanja nacionalizama u Jugoslaviji, Srpska pravoslavna crkva je u više navrata organizovala povorke na čijem čelu su bili posmrtni ostaci svetitelja, mimo redovnih verskih praznika.

BONUS VIDEO: