Interesantan kako zbog lokacije na kojoj se nalazi, tako i zbog legendi i predanja, koja se za njega vezuju, manastir Kumanica je po mnogo čemu poseban.

Nedaleko od ovog srednjevekovnog manastira prolazi i pruga koja spaja Beograd i Bar. Kumanica se nalazi nedaleko od srpsko-crnogorske granice, ali teritorijalno pripada Crnoj Gori.

Pouzdanih istorijskih podataka o vremenu gradnje, ali i o ktitoru manastira neobičnog naziva, nema. Ali zato postoje brojna predanja i legende o manastiru Kumanica.

Iako iz 16. vijeka datira prvi pisani pomen o ovoj svetinji, postoji pretpostavka da je on nekoliko vijekova ranije izgrađen.

Do današnjih dana očuvano je nekoliko legendi i narodnih predanja kako o gradnji ove svetinje, tako isto i o njenom nazivu.

Jedna od najčešćih koja se pominje, vezana je za kumove. Tačnije, bogatstvo koje je uspio da stekne za života, jedan srpski velikaš je ostavio svojim kumovina, prije nego što su turske snage krenule za njim. Kasnije su njegovi kumovi ovu svetinju izgradili i simbolično je tako nazvali.

Postoji još jedna legenda, koja pominje Svetog Grigorija kao potencijalnog graditelja manastira. Prema toj legendi, ovaj monah se krajem 13. i početkom narednog vijeka podvizivao tu, gdje je kasnije podigao manastir Kumanicu.

Od pouzdanih podataka o istoriji ove svetinje izdvaja se prvi nacrt koji je izradio Aleksandar Deroko, poznati srpski arhitekta 1926. godine. Poznato je i da je prvobitna crkva tada već bila srušena. Kako je Đorđe Bošković koju godinu docnije dopunio nacrt koji je prethodno izradio Deroko, on je tom prilikom iznio procjenu da glavna manastirska crkva Kumanice datira iz perioda 16-17. vijeka.

Svete mošti i Mlekovod Kumanice

Sa glavnom crkvom posvećenom Svetom Arhangelu Gavrilu i pozicijom koju zauzima, budući da se nalazi i nedaleko od srpske i crnogorske granice, ali i pruge Beograd-Bar, manastir Kumanica sa razlogom privlači pažnju.

Ipak, od svega toga interesantnije su relikvije koje se u ovoj svetinji čuvaju. Među njima, Svete mošti bude posebnu pažnju vjernika, jer se za njih vezuju i mnoga čudotvorna izlječenja.

U drugoj polovini prošloga vijeka nedaleko od ove svetinje otkriven je i Mlekovod, za koji je utvrđeno da je građen u periodu vladavine članova porodice Nemanjića. I da sve bude još zanimljivije, cijevi kojima je mleko dopremalno sa planina do doline Lima, gdje su ga dočekivale vrijedne žene, ne bi li od njega pripremile kajmak i sir, prolazilo je kroz cijevi izrađene od keramike.

Osim čudotvornih moštiju, u manastiru se čuva i Kumaničko Četvorojevanđelje, koje datira iz 16. vijeka najvjerovatnije.

Priča o „Svetom kamenu“

Kao jedna od najzanimljivijih među brojnim legendama koje se vezuju za ovu svetinju, izdvaja se priča o „Prvom kamenu“ ili „Svetom kamenu“.

U vrijeme kada su turske snage odlučile da poruše ovu svetinju, jedan musliman je uzeo jedan kamen. Ne razmišljajući baš mnogo o tome šta čini i da tako skrnavi svetinju, on je taj kamen odnio u svoj dom. Nedugo nakon toga preminulo je njegovo dvoje djece, pa je on tu zlu kob doveo u vezu sa krađom kamena iz ove svetinje.

Zato je odlučio da kamen, koji je poznat nakon toga kao „Sveti kamen“, vrati u Kumanicu. I dan danas se pominje iscjeljenje slijepog čovjeka po imenu Miloš, koji se nakon toga baš u Kumanici i iscijelio i progledao.

BONUS VIDEO: