Bio je to prvi put od terorističkih napada 11. septembra 2001. da je izdata naredba o nacionalnom “ground stopu” -  zabrani polijetanja svih letova unutar zemlje.

Šta se dogodilo?

U večernjim satima 10. januara, došlo je do kvara u sistemu NOTAM (Notice to Air Missions),  mreži koja pilotima i kontrolorima pruža vitalne sigurnosne informacije: obavještenja o zatvorenim pistama, radovima, promjenama u navigaciji, vremenskim uslovima i potencijalnim rizicima u zoni leta.

Bez NOTAM-a, nijedan avion ne može sigurno poletjeti. Tokom noći sistem je prestao obrađivati nove podatke, a pokušaji inženjera da ga resetuju nisu uspjeli.

Ujutro 11. januara, u 7:30 po istočnom vremenu (ET), FAA je naredila potpuno zaustavljanje svih polazaka na teritoriji SAD-a. Letovi koji su već bili u zraku dobili su dozvolu da nastave do svojih odredišta, ali niko nije smio poletjeti dok sistem ne proradi.

Do 9:00 sati započela je postepena obnova rada, ali posljedice su već bile ogromne.

Haos na aerodromima i hiljade pogođenih putnika

Prema podacima servisa FlightAware, do 8:00 ujutro bilo je prijavljeno više od 7.000 kašnjenja i više od 1.100 otkazanih letova širom zemlje.
Terminali su bili preplavljeni frustriranim putnicima, mnogi letovi su preusmjeravani, a američke aviokompanije, od Deltе do American Airlinesa, morale su privremeno obustaviti operacije.

Aviokompanije su pretrpjele finansijski gubitak, a berze su reagovale padom vrijednosti njihovih dionica. Southwest Airlines, koji je nedavno imao sličnu tehničku krizu, zabilježio je pad vrijednosti dionica za više od 2 %.

Ljudska greška kao uzrok

Nakon višednevne istrage, FAA je potvrdio da incident nije bio rezultat hakerskog napada, kako se prvobitno sumnjalo, već ljudske greške tokom rutinskog održavanja sistema.

Tokom ažuriranja baze podataka, jedan tehničar je pogrešno zamijenio i obrisao ključnu datoteku, što je uzrokovalo pad glavnog i rezervnog servera. Time je onemogućeno funkcionisanje čitavog NOTAM sistema u realnom vremenu.

FAA je u zvaničnom saopštenju naveo:

“Nema dokaza o kibernetičkom napadu. Greška se dogodila tokom redovnog procesa održavanja. Od tada smo uveli dodatne kontrole i protokole kako se ovakav incident nikada ne bi ponovio.”

Posljedice i naučene lekcije

Incident je jasno pokazao koliko je moderna avijacija ranjiva na kvarove digitalnih sistema, čak i kada postoje rezervne mreže.
FAA je nakon ovog događaja najavio plan modernizacije infrastrukture i uspostavio dodatne slojeve nadzora pri svakoj promjeni u sistemu.

Ova kriza pokrenula je i političke rasprave u Washingtonu. Ministar transporta Pete Buttigieg zatražio je punu reviziju tehnološke infrastrukture FAA i upozorio da su mnogi sistemi „zastarjeli i preopterećeni“.

Reakcije javnosti i stručnjaka

Iako je sistem vraćen u funkciju u roku od nekoliko sati, posljedice su se osjećale danima.
Analitičari su podsjetili da je NOTAM mreža jedan od najstarijih digitalnih servisa u američkom aviosaobraćaju, i da zahtijeva temeljnu reformu.

Zanimljivo je da je u trenutku prekida i kanadski NOTAM sistem zabilježio kraću smetnju, iako su vlasti obje zemlje negirale bilo kakvu povezanost.

Najveći prekid u dvije decenije

Prekid FAA sistema iz januara 2023. godine smatra se najvećim kolapsom američkog aviosaobraćaja u posljednjih 20 godina.
Hiljade letova, desetine hiljada putnika i kompletna logistička mreža bili su pogođeni zbog jedne ljudske greške, a to je podsjetnik da u svijetu visoke tehnologije i dalje ostaje presudna preciznost i ljudska pažnja.