SLOVENAČKI SRBI NISU SAMI Ljubljana – Podsjećanje na Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca

ALI.RS/PETAR MILOSAVLJEVIĆ | Poznati ∙ 17.09.21 14:16 ∙ 0

Srpska pravoslavna crkva u Ljubljani, pod punim imenom Crkva Svetih Ćirila i Metodija, najvažniji je bogoslužbeni hram Srpske pravoslavne crkve na području Slovenije, a upravno pripada Zagrebačko-ljubljanskoj mitropoliji.

FOTO/SHUTTERSTOCK

Do podizanja velikog pravoslavnog hrama u centru Ljubljane postojala je mala vojna pravoslavna kapela u kasarni. Izgradnja crkve započeta je 1936. godine po planu arhitekte Momira Korunovića u zapadnom dijelu središta Ljubljane. Po tadašnjem gradonačelniku Pucu, pravoslavci su dobili najbolju lokaciju za svoju crkvu u tom gradu, pored ulaza u park Tivoli. Bio je to gest kojim se željelo posvjedočiti bratstvo Srba i Slovenaca. I ne samo to: Grad Ljubljana je priložio i novac, tadašnja basnoslovna dva miliona dinara. Radovima je rukovodio poseban odbor za gradnju kojim je predsjedavao ljubljanski pravoslavni protojerej Dimitrije Janković. Novac za izgradnju crkve skupljan je na svim stranama, a u Beogradu se time naročito bavilo Kolo srpskih sestara. Izgradnja je, nažalost, prekinuta Drugim svjetskim ratom, a kasnije i komunističkim razdobljem.

Ponovna izgradnja započeta je 90-ih godina 20. vijeka. Crkva je posjećena 23. oktobra 2005. godine prilikom posjete patrijarha Pavla, a 29. aprila 2010. proglašena je za kulturni spomenik i tako dodatno zaštićena.

Arhitekta Korunović je nacrtao plan u srpsko-vizantijskom arhitektonskom stilu. Sklopio je građevinu od kopija polovina dvije manastirske crkve. Tako je prednji dio crkve – narteks, kopija Manastira Dečana, a središnji dio „pozajmljen“ je od Manastira Gračanice. Crkva je građena kao masivna građevina sa osnovom upisanog grčkog krsta sa pet kupola a na vrhu stoji veliki pozlaćeni krst. Unutrašnjost je ukrašena freskama koje su rad vajara Dragomira Jašovića i Miše Mladenovića, ikonostas je rad braće Nestora i Lazara Aleksijevića, a ikone je izradio vajar Mirko Šubic.

Dana 22. juna 2008. godine postavljen je kamen-temeljac za izgradnju parohijskog doma, koji će biti u neposrednom okruženju crkve. Zgrada je namijenjena vjernicima i ostalim građanima i ima svoju biblioteku, kongresni centar i sobe za crkveno osoblje, kao i podzemnu garažu. Izgradnju parohijskog doma, koja je koštala oko tri miliona evra, iz budžeta su potpomogle i Vlada Slovenije, Vlada Republike Srpske, Gradska opština Ljubljana pod gradonačelnikom Zoranom Jankovićem, kao i ugledni pojedinci.

Pravoslavlje živi i u Mariboru

Srpska pravoslavna crkva Svetog Lazara u Mariboru izgrađena je u vrijeme Kraljevine Jugoslavije na Jugoslovenskom trgu, nedaleko od gradskog centra (danas Trg Generala Maistra). Zbog prisustva većeg broja pravoslavaca – oficira, činovnika i privatnih lica – još 1923. godine javila se potreba za izgradnjom pravoslavne bogomolje. Te godine je osnovana pravoslavna crkvena opština u Mariboru. Pravoslavni svještenik paroh Petar Trbojević nastanio se u Mariboru 1928. godine. Do izgradnje pravoslavne crkve improvizovana je pravoslavna kapela u kasarni „Kralj Aleksandar“. Godine 1934. u pravoslavnoj parohiji je već bilo 1.100 parohijana, stalno nastanjenih. Crkva je sagrađena u periodu od 1934. do 1936. godine, lokaciju za novu pravoslavnu crkvu odredili stručnjaci iz Ljubljane, nakon njihovih izvještaja gradske vlasti Maribora su srpskoj pravoslavnoj opštini u Mariboru dale dozvolu za izgradnju, a predračun radova je prevazilazio tada nevjerovatnih milion i po dinara. Hramovne temelje su osvetili 12. avgusta 1934. godine tadašnji patrijarh srpski Varnava i mitropolit zagrebački Dositej.

Ovu crkvu u srpsko-vizantijskom stilu je projektovao beogradski arhitekta Momir Korunović: plan za izgradnju crkve bio je longitudinalan koncept sa nacrtanim oktagonom na sredini svetišta (oktagon je antička arhitekturna forma popularna u izgradnji crkvi u antičkoj Istočnoj Rimskoj imperiji). Četiri kupole su stavljene u dijagonalnom redu od glavnog koji je mogao stati na oktagon. U konačnoj verziji zgrade, kupole su postavljene frontalno tako da oblikuju kvadrat oko glavne kupole.

Pridružite se našoj Viber zajednici