Dogodilo se na današnji datum, 15. februar

Aloonline.ba | Gorana Jović | Magazin ∙ 15.02.25 00:30 ∙ 0

Danas je četvrtak, 15. februar, 46. dan 2024. Do kraja godine ima 320 dan.

Dogodilo se na današnji datum, 15. februar

PIXABAY

1564. – Rođen italijanski fizičar, astronom i matematičar Galileo Galilej (na fotografiji), osnivač mehanike kao nauke, posebno dinamike i kinematike. Zalažući se za heliocentrični sistem Nikole Kopernika i dokazujući da je geocentrični ptolomejski sistem zabluda, sukobio se sa Rimokatoličkom crkvom. Sud inkvizicije ga je prisilio da se odrekne teze da se Zemlja okreće oko Sunca, ali kažu da je poslije presude rekao: „Ipak se okreće!“. Zabrana objavljivanja njegovih djela ukinuta je tek 1757. Hidrostatsku vagu je pronašao 1585, a 1589. je formulisao zakone slobodnog pada tijela pod dejstvom sile teže i kretanja po kosoj ravni. Uveo je pojmove ubrzanja i inercije. Astronomski durbin je konstruisao 1609, otkrio je Orionovu maglinu, neravnine na Mjesecu, četiri najsjajnija Jupiterova satelita /Io, Evropa, Ganimed i Kalisto/, Venerine faze, pjege na Suncu i konstatovao da je Mliječni put ogroman skup zvijezda.

1710. – Rođen francuski kralj Luj Petnaesti, koji je poslije smrti pradjeda Luja Četrnaestog preuzeo prijesto u petoj godini života i vladao do smrti 1774. Tokom vladavine ponašao se krajnje rasipnički i od njega potiču riječi: „Poslije mene potop“. Vodio je neuspješan rat za austrijsko nasljeđe i Sedmogodišnji rat poslije kojeg je Francuska morala da Velikoj Britaniji prepusti Kanadu, ukinuo je jezuitski rimokatolički red i konfiskovao im imovinu.

1763. – Mirovnim ugovorom u Hubertsburgu okončana neprijateljstva Austrije i Pruske u Sedmogodišnjem ratu. Pruska je zadržala Šleziju preotetu od Austrije i postala je jedna od vodećih svjetskih sila.

1781. – Umro njemački pisac, kritičar i teoretičar umjetnosti Gothold Efraim Lesing, oduševljeni pristalica prosvjetiteljstva, utemeljivač savremene njemačke književnosti i estetike. Odlučujuće je doprinio oslobađanju njemačke drame od uticaja klasičnih i francuskih modela. Djela: drame „Mis Sara Sampson“, „Emilija Galoti“, „Mudri Natan“, komedija „Mina od Barnhelma“, kritike „Pisma o najnovijoj književnosti“, „Hamburška dramaturgija“, „Laokoon“, polemička satira „Vaspitanje ljudskog roda“, „Anti-Gece“.

1832. – U Beogradu osnovana Narodna biblioteka Srbije. Jedno vrijeme je bila u sastavu Državne štamparije, zatim Ministarstva prosvjete, a 1871. je postala samostalna ustanova. Za njenu organizaciju i napredovanje najzaslužniji su Đura Daničić, Janko Šafarik, Stojan Novaković, Jaša Tomić. U vrijeme njemačkog bombardovanja Beograda 1941. potpuno je uništena zgrada Biblioteke na Kosančićevom Vencu i izgorjelo je svih 300.000 knjiga, od kojih su neke bile raritetne i od neprocjenjive vrijednosti, ne samo za srpsku kulturu. Poslije Drugog svjetskog rata je obnovljena i već 1958. je imala 335.000 knjiga. Sada je u namjenskoj zgradi na svetosavskom platou u Beogradu.

1835. – Donesen liberalni Sretenjski ustav Srbije, koji je, po uzoru na francuski i belgijski ustav, izradio Dimitrije Davidović. Knez Miloš Obrenović je već u martu 1835. suspendovao ustav, iskoristivši negodovanje apsolutističke Austrije, Otomanskog carstva i Rusije.

1857. – Umro ruski kompozitor Mihail Ivanovič Glinka, tvorac ruskog nacionalnog stila. Autor je prve ruske nacionalne opere „Ivan Susanjin“, koja je, prema želji cara Nikolaja Prvog, nazvana „Život za cara“. Prema istoimenoj poemi Aleksandra Puškina, napisao je libreto za operu „Ruslan i Ljudmila“. Ostala djela: fantazija „Kamarinskaja“ /teme iz ruskih narodnih pjesama/, španske uvertire „Aragonska hota“, „Noć u Madridu“, kamerna muzika, romanse, crkvena muzika, solo pjesme.

1861. – Rođen engleski filozof Alfred Nort Vajthed, jedan od najznačajnijih anglosaksonskih mislilaca 20. vijeka. Prvo se bavio matematičkom logikom i zajedno s engleskim filozofom i matematičarom Bertrandom Raselom napisao je „Principi matematike“. Potom je razvio originalnu metafiziku, kosmološko gledište o „vječnim objektima“ i događajima i organizmičku filozofiju prirode. Smatrao je da filozofija ima sudbonosan socijalno-istorijski značaj. Ostala djela: „Rasprava o univerzalnoj algebri“, „Organizacija mišljenja“, „Istraživanje principa prirodnog znanja“, “ Nauka i moderni svijet“, „Proces i realnost“, „Smjeli poduhvati ideja“, „Religija u bitnim svojstvima“.

1898. – Počeo američko-španski rat, u kojem su SAD od Španije preotele Filipine, Guam, Portoriko i Kubu.

1922. – U Hagu održana prva sjednica Međunarodnog suda, koji je 1920. osnovalo Društvo naroda.

1942. – Umro srpski kompozitor i dirigent Stanislav Binički, autor „Marša na Drinu“, direktor Beogradske opere. Kompoziciju i solo pjevanje studirao je u Minhenu, a po dolasku u Beograd osnovao je vojni orkestar. Sa Stevanom Mokranjcem i Kostom Manojlovićem osnovao je 1899. „Srpsku muzičku školu“ koja sada nosi ime „Mokranjac“. Ostala djela: prva srpska opera „Na uranku“, horske pjesme /zbirka „Seljančice“/, solo pjesme, muzika za dramske komade, vojni marševi.

1942. – Japanske trupe su u Drugom svjetskom ratu zauzele Singapur i zarobile 85.000 britanskih vojnika, nanijevši Velikoj Britaniji najveći vojni poraz u istoriji. Veliko pomorsko uporište palo je zbog krupne strateške greške: britanska komanda je, računajući jedino na napad s mora, ostavila nezaštićeno zaleđe prema Malaji.

1944. – Srednjovjekovni manastir Monte Kasino u Italiji, koji je bio pretvoren u uporište njemačkih snaga, u Drugom svjetskom ratu bombardovala je saveznička avijacija.

1971. – Velika Britanija prešla na decimalni novčani sistem.

1990. – London i Buenos Aires obnovili pune diplomatske odnose, prekinute 1982. u vrijeme bezuspješnog pokušaja Argentine da Velikoj Britaniji otme Foklandska ostrva u Atlantskom okeanu.

1992. – Svetom liturgijom Jovana Zlatoustog, koju je služio Njegova svetost patrijarh srpski Pavle, u Beogradu na praznik Sretenja Gospodnjeg svečano obilježen kraj dugogodišnjeg raskola u Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Činu izmirenja Crkve u zemlji i njenog dijela u SAD, Kanadi, Australiji i zapadnoj Evropi prisustvovali su najviši crkveni velikodostojnici iz otadžbine i inostranstva.

1993. – Parlament Slovačke izabrao ekonomistu Mihala Kovača za prvog predsjednika novoformirane države, podijeljene na Češku i Slovačku poslije raspada Čehoslovačke.

1994. – Sjeverna Koreja pristala da otvori dio nuklearnog programa za međunarodnu inspekciju.

1996. – Prilikom eksplozije skladišta municije blizu predsjedničke palate u glavnom gradu Avganistana Kabulu poginulo najmanje 60 ljudi.

2003. – Vatikan otvorio zapečaćenu arhivu o vezama te države sa NJemačkom između 1922. i 1939. godine, kada je Euđenio Pačeli /kasnije papa Pije 13/ bio državni sekretar Vatikana. Otvaranje arhiva uslijedilo je kao odgovor kritičarima pape da nije dovoljno učinio da zaustavi ubijanje miliona Jevreja tokom Holokausta.

2004. – U Kini pogubljen Jang Ksinhai, jedan od najvećih serijskih ubica, čovjek koji je za četiri godine ubio 67 osoba i silovao 12 žena.

Danas je hrišćanski praznik Sretenje Gospodnje. Slavi se kao znak sjećanja na susret Isusa Hrista 40 dana poslije njegovog rođenja i pobožnog starca Simeuna iz Jerusalima, kome je Bog obećao da neće umrijeti dok ne vidi Spasitelja. Susret se zbio u jerusalimskom hramu, gdje je Marija dovela malog Hrista da prinesu žrtvu Bogu. Starac je u njemu poznao obećanog Mesiju, blagoslovio ga i zahvalio Bogu što mu je omogućio sretenje.

Pridružite se našoj Viber zajednici